جایگاه اشرافیت نظامی در مناسبات ایلخانان و ممالیک

ماهیت نظامی ساختار حکومت ایلخانان و ممالیک، جایگاه ویژه سپاه و سلطۀ هرچه بیشتر اشرافیت نظامی را در پی داشت. سنخ مناسبات دو حکومت که در بیشتر موارد وجه تقابلی داشت، موجب می‌شد سران نظامی در چگونگی این مناسبات سهم تعیین کننده‌ای داشته باشند. از جمله مصادیق این مسأله، پناهندگی اختیاری یا اجباری بزرگان نظامی به قلمرو حکومت رقیب بود که با اقبال بسیار همراه می‌شد و سیاست و اقتصاد مناطق محلّ منازعه را تحت تأثیر قرار می‌داد. پناهندگی یا جابجایی اشرافیت نظامی، به عنوان مسألۀ پژوهش حاضر با طرح این سؤال اصلی تبیین و تحلیل شده است که جایگاه و کارکرد اشرافیت نظامی در ساختار حکومت ایلخانان و ممالیک در ماهیت مناسبات حکومت‌های مذکور چه تأثیری داشت؟ حاصل پژوهش که با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی انجام شده، حاکی از این است که در کنار مشی تهاجمی ایلخانان و کوشش‌های آنها برای جبران ناکامی خود در خطۀ شام و شیوۀ بیشتر تدافعی ممالیک، پناهندگی امرا یکی از عوامل تشدید برخوردهای آنها بود. درحالی که ایلخانان از مسأله مذکور به عنوان بهانه یا انگیزه‌ای برای هجوم به شام استفاده می‌کردند، حکومت ممالیک می‌کوشید از این مسأله، از نظر سیاسی بهره‌برداری کند و دولت رقیب را تحت فشار روانی قرار دهد.